با من به انگلیسی حرف بزن

چکیده:

در نوشتهی زیر از دریچهی هنر بازیگری به مهارت speaking در آموزش زبان انگلیسی پرداخته میشود. آنچه نقش یک شخصیت
را طبیعی و قابل باور جلوه میدهد، رفتار طبیعی بازیگر و ادای
جملات در تناسب با نقشهای دیگر و حالوهوای صحنه است.
زبانآموزان نیز میتوانند با قرار دادن خود در موقعیتهای طبیعی
به ذهن خود اجازه دهند تا کلمات مناسب را نسبت به آنچه اقتضا
میکند و برای ایجاد ارتباطی طبیعی بهسوی زبان هدایت کند. تنها
کافی است بر استرس و خجالت خود غلبه کرد و حرف زد.
هنر تئاتر و بازیگری هنری است که از هزاران سال پیش تا کنون
مورد توجه انسان بوده است. یونان بوستان بهعنوان یکی از
خواستگاههای اصلی این هنر، در شکلگیری چارچوبهای هنر تئاتر
نقش بهسزایی داشته است. آثار نمایشنامهنویسانی همچون سوفکل،
اوروپید و آشیل حتی امروزه نیز در سالنهای تئاتر کلانشهرهای
جهان اجرا شده و ابعاد مختلف آنها در نهادهای هنری توسط
دانشجویان، استادان، هنرمندان و منتقدان مورد بررسی قرار
میگیرد. کتاب “فن شعر” ارسطو نیز به تبیین و آنالیز گونههای
مختلف نمایشی میپردازد. قدمت هنر بازیگری درواقع بیش از
کارگردانی است. در گذشته کارگردان بهصورت امروزی آن چندان
محلی از اعراب نداشت و نمایشنامهنویس و بازیگر بودند که بدنهی
اصلی یک تئاتر را تشکیل میدادند. بنابراین نگاه به هنر بازیگری
از گذشته تا به امروز نگاهی تخصصی بوده است. بازیگران
باتجربهتر و استادان با انتقال دانش و تجربهی خود به بازیگران
جوان، تنهی این درخت را تنومندتر کردهاند. با پیشرفت علوم انسانی
و هنرهای دیگر، هنر بازیگری دارای ابعاد وسیعتری شد و مفاهیم
روانشناسی و جامعهشناسی نیز به کمک ژرفتر کردن این تخصص
و تعریف تئوریهای آن آمدند.
لازم به ذکر است که میان “نمایش” و “تئاتر” تفاوتی مهم وجود دارد
که در اینجا مقصود از بازیگری، بازیگری در تئاتر است. نمایش به
هر فرمی از اجرا که برگرفته از آیینها و باورهای اجراگر است
اطلاق میشود. درواقع در نمایش میان نمایشگر و تماشاگر فاصلهای
نیست و باوری مشترک میان این دو گروه منتج به شکلگیری نمایش
میشود. تعزیه یکی از انواع نمایش است که بهسبب عقاید مذهبی
شیعه و تکریم واقعهی کربلا و شهادت امام حسین اجرا میشود. پس
چنین گفت که نمایشگر در نمایش بُعدی از ابعاد شخصیت خودش را
به دلایل معنوی در قالب یک مراسم به نمایش میگذارد و تماشاگر
نیز در این مراسم شریک و دخیل است.
اما تئاتر هنری است که به کمک انجام عملی نمایشی که در مکان
قابل تعریف است به بازسازی جهانی که ساختهی ذهن هنرمند است
ساخته میشود. در تئاتر دیگر صحبت از عقاید، باورها و آیین،
آنطور که در نمایش وجود دارد نیست و هنرمند تئاتر با نشان دادن
ماجرای دراماتیک آدمهایی خیالی در دل قصهای تازه، تماشاگر را
با خود همراه میکند؛ تماشاگری که آمده تا غافلگیر شود و با حفظ
فاصلهاش از صحنه، به تماشای جهانی بنشیند از تخیل هنرمند نشأت
گرفته است.
بازیگر بهعنوان هنرمندی که در نقش کسی غیر از خودش،
شخصیتی دیگر را خلق میکند، به دانش و مهارتهایی نیازمند است.
یکی از مهارتهایی که هر بازیگر باید به آن مسلط باشد فن بیان و
قدرت کلام است. فن بیان همیشه از مهارتهایی بوده بازیگران در
دورهی آموزشی فرا میگیرند. همچنین بازیگران حرفهای با تمرینات
مداوم قدرت بیان خود را حفظ میکنند. تمرینات فن بیان علاوه بر
اصلاح مخرج حروف، تلفظ درست کلمات، و تقویت تارهای صوتی،
شامل تقلید حالات بیان و لحن ادای جمله در موقعیتهای مختلف
میشود. یکی از معضلات بازیگران کمتجربه، اضطراب در حین
بازی و در تناسب با بازیگر نقش مقابل است. به بیان بهتر، بازیگران
اینچنینی در مسیر رسیدن به نقش و فرآیند خلق شخصیت، تمریناتی
را بهتنهایی انجام میدهند که روی صحنه و در تمرینات گروهی در
برابر بازیگر مقابل از دست میرود. آنها برای اکتساب مهارت
بازی آن نقش تمریناتی انجام میدهند که در تمرینات گروهی نتیجهی
آن دیده نمیشود. یکی از این تمرینات گفتن دیالوگها و بازی کردن
جلوی آینه است. بازیگران اینچنینی حرکات نقششان در هر صحنه
را با جزئیات جلوی آینه و بهتنهایی انجام میدهند اما وقتی به جای
تصویر خودشان در آینه، در برابر پارتنرشان قرار میگیرند، قادر
نیستند همان حرکات را انجام دهند و با همان کیفیت دیالوگهایشان
را ادا کنند.
اما مشکل کار کجاست؟
بازی کردن و دیالوگ گفتن جلوی آینه از جمله تکنیکهای بازیگری
بود که امروزه منسوخ شده و توسط استادان بازیگری مورد انتقاد
قرار گرفته است.
دلیل انتقاد استادان و نظریهپردازان بازیگری به این روش فرایند
ساخت نقش در تناسب با دیگری است. شخصیت در خلأ شکل
نمیگیرد و در تناسب با شخصیتهای دیگر و در موقعیتهای طبیعی
ساخته میشود. این گروه معتقدند که تمرین نقش در خانه و جلوی
آینه حالتی مصنوعی به کاراکتر میدهد درصورتیکه عمل هر
کاراکتر واکنشی است به اتفاقی که در پیرامونش رخ میدهد.
با نظر به آنچه دربارهی تمرین بازیگر در فرایند ساخت نقش گفته
شد میتوان به اصلِ ادای جمله فینفسه پرداخت و از این دریچه به
تمرین مهارت حرف زدن در آموزش زبان خارجی پرداخت. البته
برای زبانآموز نوپا ادای جملات و حرف زدن جلوی آینه بهجهت
تمرین تلفظ صحیح حروف زبانی که برای او تازه است و زبان
مادریش نیست میتواند مفید باشد. اما در ادامه، معضل نارسایی
کلماتی که پیشتر آموخته شده در موقعیتی طبیعی برای زبانآموزان،
شباهت زیادی به مشکل بازیگری تازهکار که در برابر نقش مقابلش
دچار اضطراب و حواسپرتی میشود دارد.
اگر نگاهی به یادگیری زبان توسط کودکان هم بیفکنیم، درمییابیم
که کودکان نیز زبان مادریشان را در موقعیتهای طبیعی و برای
ایجاد ارتباطی در لحظه یاد میگیرند. زبانآموزان نیز برای غلبه بر
اضطراب حرف زدن و تقویت مهارت speaking باید در
موقعیتهای طبیعی و در تناسب با اشخاص دیگر حرف بزنند. در
چنین موقعیتهایی گوشهگیری و سکوت بزرگترین اشتباه است. شاید
شنیده باشید که برخی از افرادی که دانش اندکی از زبان انگلیسی
دارند، اذعان داشتهاند که در سفرهای خارجی احساس کردهاند که
زبانشان بهتر شده و راحتتر به زبان انگلیسی با دیگران حرف
زدهاند. علت این امر این است که این افراد در سفرهای خارجی که
همزبانی نداشتهاند در موقعیتی طبیعی و برای رفع نیازی مجبور به
حرف زدن بودهاند. بنابراین خجالت را کنار گذاشتهاند و شروع به
حرف زدن کردهاند. در چنین موقعیتی احساس کردهاند که کلمات
راحتتر به ذهنشان رسیده و سریعتر بر زبانشان جاری شده است.
امروزه با وجود شبکههای اجتماعی و پیامرسانهای جهانی امکان
ارتباط با مردم کشورهای دیگر بسیار سهلتر از گذشته است.
زبانآموزان برای تقویت مهارت حرف زدن باید از این موقعیت
استفاده کرده و ارتباطات خود را با مردمان دیگر کشورها گستردهتر
کنند. دوستیهای اینترنتی فارغ از آنکه میتواند منجر به روابط
نزدیکتر و تماس با فرهنگهای دیگر شود، میتواند مهارت زبانی
شما را نیز ارتقا دهد. کلید کاد دقیقا همینجاست. باید خجالت را کنار
گذاشت و شروع کرد. کافیست شروع به حرف زدن کرد تا
موضوعات تازه پیش بیایند و کلمات سرریز شوند. برای مثال استفاده
از امکانات لایو در شبکهی اینستاگرام که بیشترین کاربر را دارد،
گزینهی خوبی برای حرف زدن با دوستی غیرهمزبان از آنسوی
کرهی زمین است. وقتی با کسی که تنها زبان مشترک شما انگلیسی
است در لایو اینستاگرام و یا شبکههای اجتماعی دیگر شروع به
صحبت میکنید، خواهید دید که پس از یکی دو جلسه ارتباط شکل
خودش را پیدا میکند و موضوعات مشترک پیش میآیند. این یک
موقعیت طبیعی است که زبانآموز را مجبور میکند نسبت به رفتار
طرف مقابلش و در تناسب با آنچه رخ داده رفتار کند و با زبان
مشترک مقصود خود را بیان کند. حتما پس از شش ماه سطح زبان
کسی که در موقعیتهای طبیعی چه در لایو اینستاگرام و چه در
سفری تفریحی به کشوری دیگر با اشخاص خارجی حرف زده، با
همکلاسیاش که تنها به سیدیهای صوتی درسیاش گوش داده و با
خودش تمرین کرده، تفاوت آشکاری خواهد داشت. کافیست شروع
کرد، حرف زد و حرف زد.